REHABILITACJA MOWY PO UDARZE MÓZGU

Po przebytym udarze mózgu chory trafia do szpitala na oddział neurologiczny, gdzie znajduje się pod stałą opieką lekarzy i przyjmuje leki. Rehabilitacja ruchowa pacjenta zaczyna się w pierwszych dniach pobytu chorego w szpitalu, lecz o momencie jej rozpoczęcia decyduje zespół lekarzy.

Chorego z afazją kwalifikuje się do terapii logopedycznej, którą prowadzi zatrudniony w szpitalu neurologopeda.

Neurologopeda jest specjalistą w zakresie diagnozy i terapii osób z zaburzeniami mowy i komunikacji, wynikających z uszkodzenia centralnego układu nerwowego. W czasie pobytu w szpitalu opiekę nad chorym sprawuje również psycholog.

Rehabilitacja mowy po udarze rozpoczyna się w pierwszych dniach pobytu chorego w szpitalu. Na początku odbywa się ona przy łóżku chorego. Zadaniem neurologopedy są takie działania terapeutyczne, które wpłyną na stymulowanie i pobudzanie neuroplastyczności mózgu pacjenta, w celu kompensacji uszkodzonego obszaru.

Neuroplastyczność mózgu polega na wykorzystaniu właściwości komórek nerwowych (neuronów) do tworzenia nowych połączeń, dzięki którym mózg jest zdolny do uczenia się, zapamiętywania, a także do odbudowy i naprawy uszkodzonych funkcji.

Pierwsza terapia polega na próbie nawiązania kontaktu z pacjentem, przybliżeniu mu sytuacji, opisaniu, gdzie się znajduje i co się dookoła niego dzieje. Nawet jeśli pacjent nie nawiązuje kontaktu, taka stymulacja prowadzona zwykle kilka razy w ciągu dnia przez parę minut, pozwala logopedzie na obserwację chorego, a na pacjenta działa uspokajająco. Gdy stan chorego poprawia się, neurologopeda przeprowadza diagnozę, na podstawie której sporządza plan codziennej terapii logopedycznej pacjenta. Rehabilitacja mowy chorego z afazją jest prowadzona przez cały okres jego pobytu w szpitalu.

Terapia logopedyczna jest kontynuowana, jeśli pacjent trafi na oddział rehabilitacji neurologicznej. Tam również neurologopeda diagnozuje pacjenta pod kontem zaburzeń mowy i komunikacji, ponieważ afazja może zmieniać swoją postać lub ustępować pod wpływem leczenia i odpowiednio prowadzonej terapii. W czasie pobytu chorego na oddziale rehabilitacji neurologicznej, terapia mowy prowadzona jest codziennie według planu sporządzonego na podstawie diagnozy.

Kierunek terapii zależy od rodzaju afazji i związanych z nią zaburzeń. Neurologopeda pracuje przede wszystkim nad rozwijaniem umiejętności porozumiewania się pacjenta z otoczeniem. W planie terapii neurologopeda uwzględnia ograniczenia ruchowe pacjenta (niedowład uniemożliwiający przemieszczanie się chorego lub wykonywanie codziennych czynności, takich jak: wskazywanie przedmiotów, posługiwanie się długopisem, łyżką itp.)

Podczas terapii logopeda pracuje również nad orientacją chorego w schemacie ciała i w przestrzeni. W swobodnej rozmowie z pacjentem, ocenia płynność jego mowy, tempo, rytm i artykulację oraz prawidłowe używanie struktur gramatycznych, a w razie stwierdzenia zaburzeń, wprowadza odpowiednie ćwiczenia.

W czasie terapii pacjent rozpoznaje i nazywa dźwięki z otoczenia (stymulacja narządu słuchu), ćwiczy aparat artykulacyjny, powtarza głoski, sylaby, wyrazy i zdania. Bardzo ważnym elementem jest praca nad rozumieniem mowy przez pacjenta. Chory uczy się rozumienia poleceń, wskazywania i nazywania przedmiotów z otoczenia, określania ich cech, nazywania czynności oraz odpowiedniego używania przysłówków, liczebników i przyimków. W czasie terapii logopedycznej osoba z afazją wykonuje ćwiczenia w czytaniu, pisaniu i liczeniu.

W ćwiczeniach rozwijających mowę wykorzystywane są krótkie opowiadania, zdjęcia, ilustracje lub programy komputerowe. W terapii bardzo ważne jest motywowanie pacjenta do samodzielnego inicjowania kontaktu werbalnego z innymi osobami. Chodzi o to, żeby pacjent, który jest świadomy swoich ograniczeń, nie bał się używać mowy w codziennych sytuacjach poza gabinetem logopedycznym. Dobre efekty przynosi czasem terapia grupowa pacjentów o zbliżonych zaburzeniach mowy.

Terapia logopedyczna chorego z afazją w większości przypadków przynosi dobre efekty. Dzięki leczeniu i poprawie zdrowia, chory może mieć nadzieję na powrót do normalnego życia. Proces ten wymaga jednak czasu, cierpliwości i wielu ćwiczeń. Zdarza się jednak, że afazja ma głęboką postać, nie ustępuje pod wpływem leków i terapii, a pacjent zakończył pobyt na oddziale rehabilitacji neurologicznej. W takich sytuacjach kontynuacja terapii logopedycznej po wyjściu ze szpitala jest konieczna, żeby umożliwić choremu porozumiewanie się z otoczeniem i przywrócić zaburzone funkcje mowy.